Matura: Jak napisać rozprawkę za i przeciw (opinion essay) po angielsku? 9 grudnia, 2018 engpresso. Rozprawka opiniująca to jeden z najtrudniejszych typów eseju do napisania. To co sprawia, że jest trudna, to jej formalny język oraz to, że musisz się z czymś niezgodzić jednocześnie zachowując balans. Oczywiście nie możesz być po Matura rozszerzony polski 2023. Matura z polskiego na poziomie rozszerzonym odbędzie się w tym roku w środę 17 maja o godzinie 9.00, dzięki czemu uczniowie zyskali nieco więcej czasu na przygotowanie. Wypracowanie nr 10 – POZIOM ROZSZERZONY. AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Refleksje o przemijaniu poety barokowego i poety dwudziestowiecznego – analiza i interpretacja porównawcza Krótkości żywota Daniela Naborowskiego i Chwili Leopolda Staffa. cash. Napisane przez J. Olczak. 1. BUDOWA ROZPRAWKI Rozprawka jest wypowiedzią o skonwencjonalizowanej, trójdzielnej budowie, na którą składają się: – wstęp – rozwinięcie – zakończenie. Wstęp powinien spełniać kilka funkcji: – wprowadzać czytelnika w problematykę, której dotyczyć będzie rozwinięcie – zachęcać do lektury całości wypracowania – przedstawiać stanowisko autora wobec problemu podanego w temacie. Rozwinięcie to główna część rozprawki. Zawiera podstawową treść rozważań – argumentację. Składają się na nią poszczególne argumenty, czyli dowody świadczące na rzecz słuszności przyjętego stanowiska, wyrażonego w formie tezy lub – rzadziej – hipotezy. Argumenty powinny być przede wszystkim przekonujące, czyli: – rzeczowe – oparte na faktach istotnie świadczących na rzecz słuszności tezy, – odpowiednio przedstawione – w zgodnej z wymogami retoryki, czyli sztuki przekonywania, formie językowej i we właściwej kolejności. Zakończenie to ostatnia część rozprawki, nierzadko niedoceniana, pomijana lub dopisywana „na siłę”. .Zakończenie można uznać za udane, jeśli: – zręcznie podsumowuje przedstawione w rozwinięciu rozważania – skłania czytelnika do refleksji nad przedstawionym problemem i jego rozstrzygnięciem. 2. TEMAT ROZPRAWKI Celem rozprawki maturalnej jest sprawdzenie umiejętność analizy i interpretacji tekstu literackiego oraz innych tekstów kultury (np. filmów, spektakli teatralnych, dzieł plastycznych), a także odwoływania się do trafnie wybranych kontekstów literackich bądź kulturowych. Praca nad rozprawką powinna się zawsze zaczynać od analizy tematu, który składa się z polecenia i dołączonego do niego tekstu literackiego (epickiego lub dramatycznego). Samo polecenie składa się z trzech części: 1) pytania, w którym zawarty jest problem: np. Samotność – szansa czy ograniczenie? 2) określenia czynności, które piszący ma wykonać, oraz wskazania materiału, na którym powinien oprzeć swoje rozważania: Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do załączonego fragmentu oraz do innych, wybranych przez siebie, tekstów kultury. 3) określenia minimalnej długości pracy (zawsze takiej samej): Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Pierwsze i najważniejsze pytanie, które powinna sobie postawić osoba przygotowująca się do napisania rozprawki, powinno brzmieć: Czego dotyczy problem? Dylemat można rozstrzygnąć twierdząco, przecząco lub zająć postawę ambiwalentną (Tak, ale… lub: Nie, ale…) Po sformułowaniu tezy (lub hipotezy) należy się zastanowić nad doborem tekstów kultury, które pozwolą nam oświetlić rozważany problem i posłużą do przekonującego uargumentowania słuszności przyjętego stanowiska. Temu zagadnieniu poświęcony został kolejny rozdział opracowania. 3. ODWOŁANIA DO TEKSTÓW KULTURY Rozprawka na poziomie podstawowym jest formą wypowiedzi pisemnej, która wymaga od zdającego odwołania się do załączonego tekstu oraz do wybranego tekstu/wybranych tekstów kultury. W przypadku, jeśli dany tekst literacki jest fragmentem lektury oznaczonej w podstawie jako obowiązkowa, uczeń powinien także odwołać się do całości utworu. Szczegółowe wskazówki dotyczące liczby tekstów i sposobu odwołania się do nich znajdują się w poleceniu. Konieczność omówienia zamieszczonego w arkuszu maturalnym tekstu jest oczywista i nie będziemy się zajmować rozwijaniem tego wątku. Niejednokrotnie więcej problemów sprawia odwołanie się do wybranego tekstu kultury lub ich większej liczby, jeśli do tego zobowiązuje nas temat. 4. CO TO ZNACZY: ODWOŁAĆ SIĘ? Możemy to sformułowanie zastąpić innymi, bliskoznacznymi: przywołać, powołać się na, wspomnieć o lub, po prostu – omówić, skomentować. A zatem – oprócz właściwego omówienia tekstu załączonego w arkuszu, powinniśmy także omówić inne teksty. Po co? Odpowiedź jest jasna – aby lepiej oświetlić rozważany problem i umocnić postawioną we wstępie tezę. Konieczność taka zachodzi w sytuacji, gdy: a) zagadnienie (problem, zjawisko) zasygnalizowane w temacie rozprawki jest na tyle obszerne, że można je zlokalizować (dopatrzyć się, doszukać) w wielu rozmaitych tekstach kultury (a więc nie tylko utworach literackich); b) teza, którą formułujemy, powinna być umocniona (udokumentowana, udowodniona) szerzej, bardziej wyraziście, a więc bardziej przekonująco. Zacznijmy od omówienia kilku prostych reguł dotyczących przywoływania innych tekstów kultury: a) Tę część argumentacji zamieszczamy w rozprawce w drugiej kolejności – po omówieniu tekstu podstawowego, dołączonego do tematu rozprawki. b) Komentarz lub komentarze związane z przywołanymi tekstami kultury powinny być krótsze niż komentarz odnoszący się do tekstu głównego. c) Komentarze związane z przywołanymi tekstami powinny we właściwy sposób nawiązywać do zagadnienia poruszonego w temacie rozprawki. 5. CO TO ZNACZY: NAWIĄZYWAĆ DO PROBLEMU? To właśnie najistotniejsza kwestia związana z odwołaniami do innych tekstów kultury. Aby odwołanie było właściwe, powinno spełniać dwa zasadnicze kryteria: - powinno odnosić się do tekstu kultury (a zatem dzieła literackiego lub malarskiego, filmowego, muzycznego, teatralnego, ewentualnie rzeźby, albo innego wytworu kultury jak np. forma dziennikarska, instalacja artystyczna czy fotografia); - powinno być związane z zagadnieniem wspomnianym w temacie rozprawki w taki sposób, by przyjętą tezę umacniać (ale można sobie też wyobrazić rozprawkę, w której autor stosuje również argumenty "przeciw" i konfrontuje je z tymi "za"). opr. na podstawie Jak przygotować i napisać rozprawkę maturalną? Poradnik, IBE , Warszawa 2014 KRYTERIA OCENY ROZPRAWKI A. Sformułowanie stanowiska wobec problemu podanego w poleceniu - stanowisko jest adekwatne do problemu podanego w poleceniu - 6 pkt - stanowisko jest częściowo adekwatne do problemu podanego w poleceniu - 3 pkt - stanowisko jest nieadekwatne lub brak stanowiska - 0 pkt B. Uzasadnienie stanowiska - trafne, szerokie i pogłębione - 18 pkt - trafne i szerokie - 12 pkt - trafne, ale wąskie - 8 pkt - uzasadnienie częściowe - 4 pkt - brak uzasadnienia stanowiska - 0 pkt C. Poprawność rzeczowa - brak błędów rzeczowych - 4 pkt - nie więcej niż jeden błąd rzeczowy - 2 pkt - błędy rzeczowe - 0 pkt D. Zamysł kompozycyjny - kompozycja funkcjonalna - 6 pkt - zaburzenia funkcjonalności kompozycji - 3 pkt - brak zamysłu kompozycyjnego - 0 pkt E. Spójność lokalna - pełna spójność wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenia spójności - 2 pkt - znaczne zaburzenia spójności - 1 pkt - wypowiedź niespójna - 0 pkt F. Styl tekstu - styl stosowny - 4 pkt - styl częściowo stosowny - 2 pkt - styl niestosowny - 0 pkt G. Poprawność językowa - brak błędów lub nieliczne błędy nierażące - 6 pkt - liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące - 3 pkt - liczne błędy rażące - 0 pkt H. Poprawność zapisu - zapis w pełni poprawny lub nieliczne błędy nierażące - 4 pkt - liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące - 2 pkt - liczne błędy rażące - 0 pkt Jeśli w kategorii A praca uzyska 0 punktów, oceniający nie przyznaje punktów w pozostałych kategoriach. Jeśli w kategorii A praca uzyska 3 punkty, a w kategorii B - 0 punktów, oceniający nie przyznaje punktów w pozostałych kategoriach. Jeśli praca składa się z mniej niż 250 słów, oceniający przyznaje punkty tylko w kategoriach A, B i C. Pojawienie się rzeczowego błędu kardynalnego dyskwalifikuje pracę - piszący otrzymuje 0 punktów Drukuj E-mail Matu­ry coraz bli­żej, zatem byście uspraw­ni­li swo­je umie­jęt­no­ści pisa­nia wypra­co­wań – seria wpi­sów, któ­re doty­czą typów prac matu­ral­nych. Tym razem pierw­szy temat matu­ry pod­sta­wo­wej: roz­praw­ka problemowa Zanim przy­stą­pisz do pisa­nia pra­cy, koniecz­nie wyko­naj nastę­pu­ją­ce czynności: A. Prze­czy­taj uważ­nie tekst. B. Zaznacz istot­ne dla sen­su utwo­ru frag­men­ty, pod­kreśl je. Po prze­czy­ta­niu frag­men­tu zasta­nów się, do jakiej tezy będzie on odpo­wied­nim argu­men­tem, np. tęsk­no­ta to siła nisz­czą­ca, czy budu­ją­ca? Niko­go nie inte­re­su­je two­je zda­nie, szu­kaj w tek­ście cyta­tów, któ­re suge­ru­ją czym ta tęsk­no­ta jest. C. Spo­rządź plan pra­cy wg poniż­sze­go schematu: 1. Wstęp a. wpro­wadź do tema­tu (napisz, jak rozu­miesz temat, dodaj kon­tekst histo­rycz­ny lub lite­rac­ki, tak na 4 – 5 zdań zło­żo­nych). b. napisz tezę (lub hipo­te­zę; pamię­taj o cza­sow­ni­ku nie­oso­bo­wym i for­mie oznaj­mu­ją­cej, np. Nale­ży zatem stwier­dzić, że tęsk­no­ta nie budu­je, lecz ruj­nu­je). 2. Roz­wi­nię­cie a. wyko­rzy­staj poda­ny frag­ment utwo­ru, stwórz z nie­go argu­ment na popar­cie wła­snej tezy. (Możesz zacząć tak: W GATUNEK, pt. “TYTUŁ” AUTOR uka­za­no, jak tęsk­no­ta oddzia­łu­je na głów­ne­go boha­te­ra. Czy­li: W powie­ści reali­stycz­nej pt. „Lal­ka” Bole­sła­wa Pru­sa uka­za­no, jak tęsk­no­ta oddzia­łu­je na głów­ne­go bohatera. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny). SCHEMAT ARGUMENTU MUSI BYĆ TAKIE: Gdzie, co — wpro­wa­dzasz do tema­tu; stresz­czasz, ale tyl­ko to, co ma zwią­zek z tema­tem, przy pierw­szym argu­men­cie pamię­taj o cyta­tach, któ­re nale­ży wpro­wa­dzić i póź­niej sko­men­to­wać — niżej znaj­dziesz opis, jak to zro­bić; na koń­cu aka­pi­tu musi być pod­su­mo­wa­niem wzglę­dem tezy, np. Cier­pie­nie Wokul­skie­go uka­zu­je, że tęsk­no­ta była niczym cho­ro­ba i odbie­ra­ła mu chęć do życia. b. To samo co w pierw­szym argu­men­cie, powo­łaj się na tekst kul­tu­ry, któ­ry poru­sza zagad­nie­nie poru­sza­ne w pra­cy i będzie potwier­dzał two­ją tezę; każ­dy aka­pit kończ pod­su­mo­wa­niem i odwo­ła­niem do tezy. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny) . c. To samo co w pierw­szym argu­men­cie, powo­łaj się na tekst kul­tu­ry, któ­ry poru­sza zagad­nie­nie poru­sza­ne w pra­cy i będzie potwier­dzał two­ją tezę; każ­dy aka­pit kończ pod­su­mo­wa­niem i odwo­ła­niem do tezy. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny) . 3. Zakoń­cze­nie: a. pod­su­muj wywód, odwo­łaj się do tezy. b. przy­po­mnij tek­sty kul­tu­ry, na któ­re się powo­ła­łeś, możesz to zro­bić w jed­nym zda­niu zło­żo­nym. Np. Tęsk­no­ta wynisz­cza­ła głów­ne­go boha­te­ra “Lal­ki” i była dla nie­go niczym cho­ro­ba, Wer­te­ra dopro­wa­dzi­ła do tra­ge­dii, a pod­miot lirycz­ny w “Tre­nach” Kocha­now­skie­go dopro­wa­dzi­ła do utra­ty wia­ry we wszyst­kie ideały. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny). D. Pisz! → Do per­fek­cji dopro­wa­dzi Cię dba­łość o język, brak cza­sow­ni­ków w for­mie oso­bo­wej i zdań poje­dyn­czych. Styl nauko­wy możesz wytwo­rzyć dzię­ki zasto­so­wa­niu cza­sow­ni­ków, któ­re nazwa­łam ŚWIĘTĄ TRÓJCĄ, są nimi: war­to, trze­ba, nale­ży. → Uni­kaj też imie­sło­wów, zwy­kle ucznio­wie mają pro­blem z ich pra­wi­dło­wym zasto­so­wa­niem. → Jeśli wpro­wa­dzasz cyta­ty, musisz je przed­sta­wić, zacy­to­wać i sko­men­to­wać. Nigdy nie sto­suj cudzych słów zamiast swo­ich. To ma być Two­ja pra­ca, a cyta­ty słu­żą jedy­nie jako potwier­dze­nie argumentów. Nazy­wam to kanap­ką: buł­ka gór­na to wpro­wa­dze­nie do cyta­tu, cytat jest sała­tą, serem i pomi­do­rem, a dru­ga buł­ka to two­je pod­su­mo­wa­nie cyta­tu. Np. Pod­czas gdy Wale­ry zachę­ca kole­gę do anga­żo­wa­nia się w spra­wy poli­tycz­ne kra­ju: “Wła­śnie wten­czas w tym kra­ju zostać się godzi­ło, Patrzyć na naród dziel­ny i dłu­go uci­ska­ny…” – Szar­manc­ki opo­wia­da o swo­ich podró­żach i o tym, że jedy­ne co z nich wyniósł to dobra zaba­wa, pijań­stwo i obżar­stwo: “Ach przy­ja­cie­lu co za szczę­ście, zaba­wa!”. Szar­manc­ki, dar jakim jest zwie­dza­nie świa­ta i uczest­ni­cze­nie w życiu poli­tycz­nym i kul­tu­ral­nym, posta­no­wił zaprze­pa­ścić. → Nie sto­suj ase­ku­ra­cyj­nych cudzy­sło­wów — świad­czą o bra­kach w słow­nic­twie. Jeśli czu­jesz, że sło­wo nie pasu­je sty­li­stycz­nie, po pro­stu go nie pisz. A TERAZ PRZECZYTAJ TO: Dla­cze­go dosta­ję złe oce­ny z wypracowań PRZYKŁADY ROZPRAWEK W szkole na języku polskim prędzej czy później zmierzysz się z rozprawką. To w końcu najczęstsza forma wypracowania. Czy wiesz, jak należy ją stworzyć, by dostać wszystkie punkty? W tym artykule omówimy, jak napisać rozprawkę krok po kroku. Liceum, a nawet ostatnie lata podstawówki to dobry czas, by się tym zainteresować. Jakimi umiejętnościami należy się wykazać w rozprawce Poloniści wymagają od swoich uczniów napisania naprawdę wielu rozprawek. A to dlatego, że ta forma wypracowania pojawia się zawsze na maturze i prawie zawsze na egzaminie ósmoklasisty. Uczniów jednak pisanie rozprawki krok po kroku często frustruje. Czy słusznie? Jest powód, dla którego rozprawka rok w rok pojawia się na arkuszach egzaminacyjnych. Nie chodzi nawet o sprawdzenie znajomości lektur i innych dzieł kultury. Większość dorosłych nie pamięta fabuły „Krzyżaków” tak dobrze, jak uczniowie w szkole. Do końca życia korzystamy jednak z umiejętności krytycznego myślenia i argumentowania. W szkole nie ma oddzielnego przedmiotu, który uczyłby dyskutować i logicznie wyciągać wnioski. Te umiejętności ćwiczy się po trochu na różnych przedmiotach. Na polskim, przyswajasz je, pisząc właśnie rozprawkę. Jeśli więc nauczysz się argumentować w rozprawce, skuteczniej wynegocjujesz kiedyś podwyżkę w pracy. Dlatego warto pisać rozprawki! Rozprawka krok po kroku – jakie są jej rodzaje Nie musisz na szczęście uczyć się różnych wzorów na rozprawkę. Co nie oznacza, że żaden podział nie istnieje. Nauczyciele często mówią, że rozprawka może być „na tak”, „na nie” lub „trochę na tak i trochę na nie”. Co to znaczy? Rozprawka z tezą to pierwsza forma, na jaką możesz się zdecydować. Zabierasz w niej jasne stanowisko w danym temacie. Jesteś albo „na tak”, albo „na nie”. Kusi, by dodać „zdecydowanie”, bo w tym przypadku rozprawki nie możesz się wahać. Twoim zadaniem jest użyć argumentów i przykładów, które przekonają czytelnika do Twojej racji. Używasz sformułowań takich jak „Z całą pewnością można stwierdzić, że…”, „Niewątpliwie”, „Jestem przekonany, że...” Rozprawka z hipotezą to drugi możliwy typ rozprawki. Piszesz ją, gdy widzisz, że temat jest zawiły i nie da się rozstrzygnąć sprawy jednoznacznie. Trochę jest tak, a trochę jest inaczej. Gdybasz, podajesz argumenty, które dowodzą, że prawda leży gdzieś pośrodku. Decydując się na tę formę, użyjesz takich wyrażeń: „Nie jest jasne, czy…”, „Z jednej strony…”, „Za to z drugiej strony…”. Teza czy hipoteza – jak podejść do tematu wypracowania Jaką formę rozprawki lepiej wybrać? Teoretycznie zależy to od pytania. Jeśli masz na nie jednoznaczną odpowiedź, piszesz rozprawkę z tezą. Jeśli nie – z hipotezą. Na pewno interesuje Cię jednak, którą z nich pisze się łatwiej, prawda? Rozprawka z tezą ma tę zaletę, że trudniej się w niej pogubić. Trzymasz się w końcu jednego stanowiska. Wybierasz argumenty, które wszystkie dowodzą tego samego. Łatwiej wszystko podsumować, bo w zakończeniu tak naprawdę powtarzasz tezę, tylko innymi słowami. Z drugiej strony rozprawka z hipotezą daje większą dowolność przy wyborze tekstów kultury. Weźmy temat: „Tęsknota – siła niszcząca czy budująca człowieka”. Stawiając hipotezę zamiast tezy, wystarczy, że znajdziesz dzieła, w których pojawia się wątek tęsknoty. Nie muszą wszystkie przedstawiać tego motywu w ten sam sposób. Dwa mogą pokazać, że tęsknota niszczy, a dwa, że buduje. Musisz bardziej przemyśleć zakończenie. Może w nim być teza, ale nie musi, do czego przejdziemy. Schemat rozprawki Czy można w ogóle nauczyć się, jak napisać rozprawkę krok po kroku? Przecież pisanie kojarzy się z pracą twórczą, której nie da się włożyć w ramy. Czy nie wystarczyłoby wykazać się kreatywnością? Na rozprawkę, jak sama nazwa wskazuje, powinniśmy patrzeć jak na małą rozprawę naukową. A ta musi mieć pewną strukturę, a nie być jedynie potokiem myśli autora. Dlatego pisanie rozprawki krok po kroku zgodnie ze schematem ma sens. Jeśli wybierasz się na studia z jakiejś dziedziny nauki, czekają tam na Ciebie jeszcze bardziej schematyczne prace. Warto się wprawić w ten rytm jeszcze w szkole średniej. Jakie stałe części ma więc rozprawka? Podstawowy podział to ten na wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Przyjrzyjmy się dokładnie każdemu z tych elementów. Rozprawka krok po kroku – wstęp We wstępie rozprawki ogólnie zarysowujesz temat. Np. „Nieodłącznym elementem ludzkiego życia jest tęsknota”, „Każdy z nas raz na jakiś czas musi się zmierzyć z tęsknotą”, itd. Potem podajesz swoją tezę lub hipotezę. Np. „Uważam, że tęsknota hartuje ducha i jest zdecydowanie siłą budującą człowieka” albo „Nie jestem pewna czy tęsknota buduje, czy wyniszcza człowieka”. Aby otrzymać punkty za tę część wypracowania, udowodnij, że rozumiesz temat. Gdy piszesz o tęsknocie, nie pisz o samotności. Upewnij się, że Twoja teza lub hipoteza na pewno wybrzmiała we wstępie. Niech to będzie jedno zdanie, które możesz podkreślić ołówkiem. W Twojej pracy liczy się też kompozycja. Początek musi być wyraźnie krótszy niż rozwinięcie i mniej więcej tej samej długości co zakończenie. Niech to będzie jeden akapit. Na koniec wstępu możesz dodać zdanie takie jak: „Postaram się to udowodnić/Zastanowię się nad tym w moich dalszych rozważaniach”. Nie jest to jednak konieczność. A na wysokim poziomie, np. na maturze rozszerzonej z języka polskiego, takie wstawki nie są nawet mile widziane. Tu w końcu oczekujemy od piszącego nieco większej kreatywności. Rozprawka krok po kroku – rozwinięcie Rozwinięcie to najbardziej wymagająca część rozprawki. Z nim uczniowie mają największy problem. Po wstępie należy przejść do argumentacji, którą musisz poprzeć pasującymi przykładami. A to nie lada wyzwanie. Najczęściej trzeba sformułować minimum trzy argumenty. Na egzaminie ósmoklasisty zazwyczaj musisz odwołać się do wybranej obowiązkowej lektury i innego dowolnego tekstu kultury. Na maturze podstawowej należy wykorzystać załączony fragment tekstu, potem odwołać się do konkretnej obowiązkowej lektury i wybranego tekstu kultury. Najczęściej fragment tekstu pochodzi z lektury, którą trzeba wykorzystać w drugim argumencie. W przypadku rozprawki z hipotezą do każdego argumentu należy podać kontrargument. Dlatego w sumie będzie ich parzysta liczba. Jak zawsze – jedna myśl to jeden akapit. Każdy argument z przykładem zapisz w oddzielnym bloku tekstu. Argument i przykład to dwie różne rzeczy Uczniowie zbyt często mylą argument z przykładem. Argumentem nie jest to, że Wokulski tęsknił za Izabelą. Argument jest bardziej ogólną myślą. Można na przykład powiedzieć, że tęsknota niszczy człowieka, bo sprawia, że podejmuje on nieracjonalne decyzje. To jest ogólnik. Dopiero jako przykład warto podać Wokulskiego, który z tęsknoty do Izabeli próbował nawet odebrać sobie życie. Jak argumentować, by dostać wszystkie punkty? Logicznie i na temat. Jeśli piszesz rozprawkę z tezą „na tak”, nie możesz nagle podać argumentu na nie. Bardzo ważne są przykłady. Powołując się na tekst kultury, musisz wykazać się jego znajomością. Lepiej opisać ze szczegółami jedną scenę z książki niż ogólnikowo pisać o jej całości. Podaj konkretne nieracjonalne zachowania Wokulskiego, zamiast pisać, że z tęsknoty robił głupie rzeczy. Czy każdy tekst kultury się nada? Tekst kultury to naprawdę pojemny termin. Jest nim książka, wiersz i film, ale też obraz czy rzeźba. Możesz powołać się na komiks, a nawet piosenkę dla dzieci. Proste? Nie do końca. Często kojarzymy utwór, ale nie pamiętamy jego tytułu, nie mówiąc o autorze. A takie informacje trzeba w rozprawce zawrzeć. A na maturze rozszerzonej zabłyśniesz, jeśli będziesz w stanie zacytować fragment, np. wiersza z głowy. Przykład powinniśmy dobierać bardzo ostrożnie. Ma przecież pasować do argumentu. Czy możesz najpierw znaleźć przykład, a dopiero do niego dostosować argument? Oczywiście, wielu uczniów tak robi. Jeśli jednak wymyślanie przykładów sprawia Ci dużą trudność, zdecydowanie warto nad tym popracować. Zacznij od wypisania sobie najważniejszych problemów poruszanych na maturze, takich jak: miłość, ojczyzna, podróż, bunt władza. Następnie do każdego motywu odszukaj teksty kultury, w których ten wątek się pojawia. Motyw rodziny występuje np. w „Antygonie” Sofoklesa, „Panu Tadeuszu” Mickiewicza czy „Granicy” Nałkowskiej. Gotowe opracowania motywów znajdziesz w Internecie, ale może warto stworzyć własne? Zawsze zwróć uwagę na to, jak ma wyglądać rozprawka. Czasem musisz powołać się na tekst literacki, czyli książkę, wiersz, felieton, itd., bo tego wymaga polecenie. Rozprawka krok po kroku – zakończenie W zakończeniu powinno znaleźć się podsumowanie i konkluzja. Znów ogólnie nawiązujesz do głównego tematu pracy. Następnie krótko przytaczasz argumenty i stawiasz konkluzję – „Właśnie dlatego uważam, że...”. Oczywiście możesz też zmienić kolejność – zacząć od swojego stanowiska i dopiero potem przypomnieć argumenty. W przypadku rozprawki z tezą tak naprawdę w zakończeniu powtarzasz wstęp. Możesz go ukwiecić jakimś mądrym cytatem, np. „Świadczą o tym słowa Heraklita – »Droga śruby prosta jest, choć kręta«”, ale nie musisz. W rozprawce z hipotezą na końcu możesz jednak sformułować tezę, jeśli stwierdzasz, że jakieś argumenty przekonują Cię bardziej. Możesz też jeszcze raz podkreślić, że temat jest zawiły i nie można go jednoznacznie rozstrzygnąć. Należy jednak wziąć pod uwagę to i to. Jak napisać rozprawkę krok po kroku – przykład Zanim przejdziesz do pisania rozprawki, zrób jej plan. Bez żadnego przygotowania, szybko się pogubisz, stracisz czas i zafundujesz sobie dużo nerwów. Jak może wyglądać taki plan? Weźmy sobie ten sam temat z tęsknotą. Jest to siła budująca czy niszcząca człowieka? Musimy odwołać się do fragmentu z “Lalki” Bolesława Prusa, całości lektury i wybranego tekstu kultury. Fragment jak i cały temat pojawił się na maturze podstawowej z polskiego w 2018 roku. Sporządźmy przykładowy plan. Na początku decydujemy, że piszemy rozprawkę z tezą. Teza: Tęsknota to siła budująca człowieka Potem przechodzimy do wymyślania argumentów i dobierania do nich przykładów. Argument 1: Tęsknota buduje człowieka, bo pozwala mu bardziej docenić to, czego z wytęsknieniem pragnie. Przykład: Wokulski po powrocie do kraju z większą werwą zajął się pracą charytatywną, pracą u podstaw. Zechciał służyć Polsce, za którą na obczyźnie tak tęsknił. Argument 2: Tęsknota motywuje do działania. Ignacy Rzecki tęsknił za Wokulskim, gdy ten wyjechał walczyć w wojnie rosyjsko-tureckiej. Dla przyjaciela Rzecki zarządzał sklepem, by zachować jego świetność aż do powrotu właściciela. Argument 3: Tęsknota buduje, bo jest nierozerwalnie związana z miłością. Przykład: Karusia, bohaterka wiersza Adama Mickiewicza „Romantyczność” tęskni za ukochanym, który zmarł. Dzięki temu „patrzy sercem”, udowadnia, że naprawdę kochała. W zakończeniu wracamy do tezy i krótko przypominamy argumenty. Pisanie rozprawki krok po kroku nie jest takie trudne Wiesz już, jak się pisze rozprawkę krok po kroku. Z dobrym planem i znajomością lektur na pewno sobie poradzisz. Ćwicz wymyślanie argumentów, stwórz swoją tabelę motywów i pracuj nad poprawnością językową. Jeśli to wyćwiczysz – nieważne czy masz umysł humanistyczny, czy nie – zaczniesz zdobywać za rozprawki wysokie oceny. Trzymamy za to kciuki.

jak napisac rozprawke rozszerzony polski